Parelduiken in de archieven
Sjo Velland voor het MEMRE project.
Wanneer ik mijn huis opruim ben ik twee dagen zoet met het lezen van oude brieven en het bekijken van vergeelde foto's. Tijdrovend. Blijkbaar kan ik ook niet gericht door de archieven bladeren...steeds opnieuw een intrigerende naam, een interessante plantage of een eigenaar waar ik meer van wil weten. Onrustig maakt het me ook. Ik voel de neiging om naar onze minister-president te schrijven; 'zeg, ik krijg nog geld van u'.
Of aan te bellen bij het mooiste grachtenpand dat ik aan de Keizersgracht kan vinden. Aanbellen en dan vriendelijk zeggen:
u woont in mijn huis...'
En wat kregen die vrouwen een enorme hoeveelheid kinderen! Rustig tien op een rij!
Een beetje vals word ik ook van het verleden.
Zwelgen in mijn eigen rassenboosheid is wat lastig met een witte familie en toch voel ik soms vanbinnen een klein, boos, zwart meisje krijsen: ' stom! Jullie zijn allemaal hartstikke stom.'
Bewust ga ik op zoek naar de liefde in het slavernijverleden. Geen woeste opstanden of gruwelijke lijfstraffen, maar Romeo en Julia romances, zwijmelende stelletjes die elkaar in het geniep eeuwige trouw beloofden of lieftallige witte debutantes die onafscheidelijk verbonden bleven met hun zwarte verzorgsters...en de arme lijfeigenen meesleurden naar Nederland, waar slavernij nu eenmaal niet was toegestaan en zij daardoor als vrije, vaak straatarme derderangsburgers eindigden ... Zie ik verzuip alweer in mijn fantasieën.
Het is nu eens de bedoeling dat ik mijn verhaal op waargebeurde feiten baseer. Feiten die goed verstopt blijven voor mijn ongeoefende brein. Er zijn ook oude kranten uit te pluizen, al ben ik daar nog niet aan toe gekomen. En was die Sybille nu een betbet-overgrootmoeder van opa' s kant of toch niet? Mijn achternaam is verdwenen zodra je bij 1862 aankomt. Dan heet iedereen opeens Geertruida, Joseph of Johanna. En van wie had Geertruida ook maar weer al die kindertjes?
Er werd ook flink van eigenaar gewisseld, de plantages zelf worden keer op keer verkocht.
De denkbeeldige deadline in mijn hoofd komt dichterbij. Waar zijn die verdraaide liefdesgeschiedenissen?
Liefst vind ik een vrouwspersoon, machtig, krachtig, voor de duvel niet bang, die dan natuurlijk grootse daden verricht of als gifmengster bekend stond. Zo' n vrouw met kennis van allerhande kruidenbrouwsels. Het soort vrouw die je te vriend moest houden, eigenaar of niet. Want als de ' koorts' je eenmaal te pakken had, was zij onmisbaar. Dat moest je natuurlijk niet hebben op je plantage, dat je eigendom gehalveerd werd door een besmettelijke ziekte...ze stierven toch al bij bosjes.
Ik ben om half negen begonnen vanavond. Het is nu twaalf uur ' s nachts. Wat een avonturen ga ik morgenavond weer beleven.
Wat een goudzee die archieven.
Jammer dat een mens slapen moet, anders zou ik de hele nacht parelduiken ...
In het Memre project dat geïnitieerd werd door Stichting Bigi Bon en via AFRO Magazine wordt uitgevoerd, gaan deelnemers in de digitale archieven op zoek naar verhalen uit hun verleden.
— Afro Magazine (@_Afromag) February 6, 2022
Sjolanda Velland
Sjo (1964) heeft jarenlang gewerkt als zangeres en actrice in binnen- en buitenland. Inmiddels heeft ze zich weer gevestigd in haar geboortestad Amsterdam. Ze schreef drie jaar columns voor MUG Magazine en later voor het feministisch tijdschrift Lover. Op 19 juli 2019, publiceerde ze haar eerste roman, 'De erfenis van een getint meisje.'
Oprichter van de facebookpagina: Afro- Nederlandse schrijfsters, een laagdrempelige, gender neutrale site, waar schrijftalent wordt aangemoedigd werk te publiceren. Op de site kan men makkelijker in contact komen met uitgeverijen, redacteuren, correctoren en andere Afro-Nederlandse schrijvers of aanbieders van schrijfworkshops.
Sjo heeft een man, een kind, twee katten en een fulltimebaan bij de gemeente Amsterdam. En meestal een goed humeur.